Strona główna > Bank wiedzy

Dominika Strzempa
Product Manager Crop Protection I 
7 lipca 2022

• Objawy chorób ogórka na liściach
  • Plamy na liściach ogórka
  • Nalot na spodniej stronie liścia
• Zwalczanie chorób ogórka pod osłonami
• Ekologiczne zwalczanie chorób ogórka

Uprawy ogórka pod osłonami atakowane są przez rozliczne patogeny chorobotwórcze. Do najczęściej występujących chorób w uprawach ogórka należą choroby grzybowe, takie jak: 

• mączniak prawdziwy ogórka
• mączniak rzekomy ogórka 
• fuzaryjne więdnięcie ogórka (fuzarioza ogórka)
• zgnilizna twardzikowa ogórka
• czarna zgnilizna korzeni ogórka
• czarna zgnilizna zawiązków i pędów roślin (gumoza dyniowatych)
• antraknoza ogórka
• alternarioza ogórka
• korynesporoza dyniowatych
• szara pleśń ogórka

Wśród chorób wirusowych, specyficzna dla upraw ogórka jest mozaika ogórka (wirus CMV), zaś wśród bakteryjnych — kanciasta plamistość liści ogórka.

Uprawy ogórka pod osłonami atakowane są przez rozliczne patogeny chorobotwórcze. Do najczęściej występujących chorób w uprawach ogórka należą choroby grzybowe, takie jak: 

• mączniak prawdziwy ogórka
• mączniak rzekomy ogórka 
• fuzaryjne więdnięcie ogórka (fuzarioza ogórka)
• zgnilizna twardzikowa ogórka
• czarna zgnilizna korzeni ogórka
• czarna zgnilizna zawiązków i pędów roślin (gumoza dyniowatych)
• antraknoza ogórka
• alternarioza ogórka
• korynesporoza dyniowatych
• szara pleśń ogórka  

Wśród chorób wirusowych, specyficzna dla upraw ogórka jest mozaika ogórka (wirus CMV), zaś wśród bakteryjnych - kanciasta plamistość liści ogórka.

Choroby korzeniowe to jedne z najgroźniejszych chorób w uprawie ogórków pod osłonami. Ich rozpoznanie jest trudne, gdyż poza objawami w obrębie bryły korzeniowej, nie zawsze zostawiają one ślady na innych częściach rośliny. Zaatakowane przez patogeny korzenie pokrywają się plamami lub gniją, a roślina więdnie i z czasem zamiera, pomimo odpowiedniego nawadniania. Choroby podglebowe wywoływane są przez grzybopodobne organizmy z rodzaju Pythium spp. oraz Phytophthora spp., które szczególnie często atakują rośliny uprawiane w systemie bezglebowym. Patogeny odglebowe mogą powodować czarną zgniliznę korzeni ogórka, zgorzel siewek lub fuzaryjne więdnięcie ogórka. Wśród chorób wirusowych, specyficzna dla upraw ogórka jest mozaika ogórka (wirus CMV), zaś wśród bakteryjnych — kanciasta plamistość liści ogórka.

• Czarna zglinizna korzeni ogórka — gnicie korzeni może świadczyć o porażeniu przez organizmy z rodzajów Pythium spp. oraz Phytophthora spp., któremu towarzyszy więdnięcie oraz stopniowe zamieranie rośliny. Korzeń rośliny dotkniętej czarną zgnilizną korzeni ogórka pokrywa się szarymi, a następnie czarnymi plamami i stopniowo zamiera. 
• Fuzaryjne więdnięcie ogórka — innym patogenem, powodującym gnicie korzeni ogórka może być grzyb Fusarium oxysporum, powodujący fuzaryjne więdnięcie ogórka (fuzariozę ogórka). Rozwojowi choroby towarzyszy zahamowanie wzrostu i rozwoju mniejszych liści oraz ich stopniowe więdnięcie. Na podstawie łodygi pojawiają się przewężenia, które z czasem pokrywają się biało-różowym nalotem grzybni.

Choroby ogórka objawiają się również poprzez uszkodzenia, przebarwienia oraz zniekształcenia owoców. Objawy na owocach nie sprawiają, że choroba nie tylko zmniejsza ilość oraz pogarsza jakość plonów, lecz również czyni niezdatnymi do spożycia i dyskwalifikuje jako materiał handlowy. Najpopularniejsze objawy chorób na owocach ogórków: 

• Zgnilizna zawiązków i pędów roślin — wewnętrzna zgnilizna ogórka to poważny objaw czarnej zgnilizny zawiązków i pędów roślin, zwanej potocznie gumozą dyniowatych. Inne objawy towarzyszące chorobie to jasne plamy na liściach, przybierające kształt litery V oraz brązowe zmiany przy podstawie łodygi, pokrywające się z czasem złotobrązowymi kroplami o gumowatej strukturze.
• Zgnilizna twardzikowa ogórka — jeśli ogórki zaczynają gnić wskutek przechowywania, może to świadczyć o zgniliźnie twardzikowej ogórka (powodowanej przez grzyby Sclerotinia sclerotiorum), która zaatakowała owoce w tracie uprawy. W przebiegu choroby łodyga brunatnieje i zamiera, a zarówno pędy jak i owoce pokrywają się białym, "watowatym" nalotem.

• Mozaika ogórka — wirus mozaiki ogórka (CMV) powoduje pokrycie owoców cętkami o chropowatej strukturze. Skórka całego owocu staje się chropowata, a sam ogórek jest wygięty i zniekształcony.
• Alternarioza ogórka — suche, brązowe plamy oraz pokrycie owocu ogórka czarnym nalotem może świadczyć o chorobie grzybowej powodowanej przez grzyby z rodzaju Alternaria. Innym charakterystycznym objawem porażenia tym patogenem są małe, okrągłe plamy na liściach z charakterystycznym szarobiałym punktem na środku. Plamy z czasem brązowieją i zapadają się.
• Kanciasta plamistość liści ogórka — choroba objawia się małymi, kanciastymi, jasnozielonymi plamkami na owocach, liściach oraz ogonkach liściowych ogórka, a także białawym, bakteryjnym wysiękiem na spodniej stronie liści. 
• Zgnilizna twardzikowa ogórka — choroba powoduje brązowienie owocu ogórka oraz pojawienie się białej grzybni o watowatej strukturze.

• Korynesporoza dyniowatych — obok zamierania zawiązków owoców, choroba powoduje powstawanie oliwkowożółtych plam na liściach, otoczonych żółtą obwódką oraz wydłużonych oliwkowożółtych plam na łodygach.

Większość chorób ogórka daje wyraźne objawy na liściach w postaci plamistości, więdnięcia, deformacji lub zamierania. Dokonując lustracji liści w poszukiwaniu objawów choroby, należy dokładnie przyjrzeć się nie tylko ich powierzchni, lecz również spodniej stronie. W przebiegu chorób grzybowych oraz bakteryjnych można dostrzec na niej nalot grzybni lub bakteryjny wysięk, który pomoże poprawnie zidentyfikować chorobę.

Wielkość, zabarwienie oraz struktura zmian na liściach stanowi cenną wskazówkę na temat patogenu, który mógł zaatakować uprawę. Warto jednak pamiętać, by ostateczną diagnozę postawić dopiero na podstawie szeregu objawów — pozwoli to na trafne zidentyfikowanie choroby i szybkie podjęcie działań, mających na celu jej zwalczenie.

Mączniak prawdziwy ogórka
Mączniak prawdziwy ogórka, wywoływany przez grzyby z rodzajów Erysiphe cichoracearum i Sphaerotheca fuliginea daje objawy w postaci białego, mączystego nalotu na liściach i ogonkach liściowych.

Kanciasta plamistość ogórka
Objawem choroby są małe, jasnozielone plamki na liściach o kanciastych kształtach, które z czasem wykruszają się, tworząc otoczone białą obwódką dziury. Na spodniej stronie liścia widoczny jest białawy nalot.

Wirus mozaiki ogórka (CMV)
Wirus mozaiki ogórka (CMV) powoduje pokrycie liści jasnymi cętkami, potrzępienie ich brzegów oraz zawijanie się pod spód. Blaszki liściowe są zdeformowane, a owoce pokrywają się plamami o chropowatej strukturze.

• Mączniak rzekomy ogórka — typowymi objawami mączniaka rzekomego ogórka są nieregularne, plamy na liściach, o wielobocznych kształtach. Z czasem plamy brunatnieją i rozrastają się, zajmując całą powierzchnię liścia. Charakterystycznym objawem mączniaka rzekomego jest szary nalot zarodników konidialnych, który z czasem zmienia kolor na fioletowoczarny.
• Antraknoza ogórka — plamy na liściach, spowodowane antraknozą ogórka mają wodnistą strukturę i jasnozielone wybarwienie. Z czasem wykruszają się one i przekształcają w dziury.
• Alternarioza ogórka — choroba powoduje małe, okrągłe plamy z charakterystycznym szarobiałym punktem na środku. Plamy z czasem brązowieją i zapadają się. W trakcie rozwoju choroby brązowymi plamami pokrywają się również owoce ogórka. 
• Czarna zgnilizna zawiązków i pędów roślin — choroba powoduje charakterystyczne plamy w kształcie litery V, które z czasem zasychają i wykruszają się. Zmiany pojawiają się również na łodygach, które pokrywają się złotobrązowymi kroplami o gumowatej strukturze.
• Czarna zgnilizna korzeni ogórka — wraz z rozwojem choroby liście brunatnieją i zamierają, a na ich powierzchni pojawia się biały, "watowaty" nalot.

• Mączniak rzekomy ogórka — na spodniej stronie liścia pojawia się szary nalot zarodników konidialnych, który z czasem zmienia kolor na fioletowoczarny. Na powierzchni liścia widoczne są nieregularne, chlorotyczne plamy o wielobocznych kształtach.
• Kanciasta plamistość liści ogórka — na spodzie liści widoczny jest białawy wysięk bakteryjny, zaś ich powierzchnia pokrywa się małymi, jasnozielonymi plamkami o kanciastych kształtach.

Zwalczanie chorób ogórków uzależnione jest od rodzaju choroby, a także stopnia jej nasilenia oraz etapu rozwoju. W wielu przypadkach chorób grzybowych, bakteryjnych i wirusowych wskazane jest usuwanie i utylizacja porażonych części roślin, a także wykonanie oprysku odpowiednimi środkami. Do zwalczania chorób w uprawach pod osłonami mogą być stosowane następujące produkty:

Rosnące oczekiwania konsumentów oraz restrykcyjne ograniczenia prawne sprawiają, że coraz więcej producentów ogórków decyduje się na ochronę ogórka z wykorzystaniem ekologicznych środków ochrony roślin. Pozwalają one na zrównoważone prowadzenie uprawy oraz uzyskanie wysokiej jakości owoców o minimalnej ilości pozostałości środków ochrony. Poniższe środki zostały dopuszczone do stosowania w ekologicznych uprawach ogórka pod osłonami oraz w uprawie gruntowej:

Potrzebujesz porady? Wypełnij formularz kontaktowy! Nasz specjalista skontaktuje się z Tobą tak szybko, jak to możliwe.