Strona główna > Bank wiedzy

Grzegorz Surman
Technical Sales Manager | 
10 kwietnia  2024 | czas czytania: 5 min

Do najskuteczniejszych sposobów ochrony upraw przed przymrozkami należą:

• Zraszanie nadkoronowe
• Zamgławianie antyprzymrozkowe
• Opryski ochronne
• Okrywanie agrowłókniną
• Rozwieszanie siatek antyprzymrozkowych

Wybór sposobu ochrony plantacji przed szkodliwym działaniem przymrozków zależy rodzaju uprawy oraz od tego, z jakim zjawiskiem atmosferycznym mamy do czynienia. Plantacje i sady narażone są na działanie przymrozków konwekcyjnych, adwekcyjnych oraz konwekcyjno-adwekcyjnych. W przypadku każdego z nich należy sięgnąć po inne działania ochronne.

Istnieje kilka metod skutecznego zabezpieczenie sadu bądź jagodnika w przypadku przymrozków radiacyjnych. Ten rodzaj przymrozków występuje lokalnie i wynika nocnego wypromieniowania ciepła przez glebę i rośliny. Pojawiają się one najczęściej wtedy, gdy noce są pogodne, a wilgotność powietrza niska — nie zawsze są więc możliwe do przewidzenia. Ochrona przed przymrozkami radiacyjnymi polega przede wszystkim na zapobieganiu oraz niwelowaniu powstawania zastoisk mrozowych, które powstają wskutek nagromadzenia zimnego powietrza w niższych partiach uprawy (nie wyżej niż 2 m nad powierzchnią gruntu).

Do najpopularniejszych metod ochrony przed przymrozkami radiacyjnymi należą zraszanie nadkoronowe i zamgławianie antyprzymrozkowe. Obie metody pozwalają skutecznie chronić rośliny przed przymrozkami radiacyjnymi, sięgającymi około -7°C. Stanowią alternatywne sposoby walki ze szkodliwym działaniem mrozu, bazując na zupełnie różnych procesach fizycznych i meteorologicznych. Dobrze sprawdzają się w jagodnikach (szczególnie w uprawie borówki lub maliny) oraz w sadach.

Uprawy: borówka amerykańska, czereśnia, wiśnia i uprawy sadownicze

Skutecznym sposobem ochrony plantacji przed przymrozkami radiacyjnymi jest zraszanie nadkoronowe. Podczas pojawienia się przymrozku, uprawy są spryskiwane wodą za pośrednictwem zraszaczy, co pozwala na stworzenie korzystnego mikroklimatu wokół rośliny. 

Dzięki nieustannemu podawaniu wody mikrowarstewka lodu, która wytwarza się na roślinie, nie osiąga docelowej temperatury i zamiast zamrażać wewnętrzne komórki roślin, chroni je. Ponadto, podczas zmiany skupienia wody generowane są duże ilości ciepła (zamarzanie 1 litra wody może wygenerować aż 80 kcal ciepła). Zraszanie przeciwprzymrozkowe dobrze sprawdza się podczas przymrozków sięgających -7°C, a nawet -10°C.

Mimo wysokiej skuteczności zraszanie nadkoronowe niesie ze sobą szereg wyzwań. Zraszanie antyprzymrozkowe zużywa olbrzymie ilości wody, więc dla wielu gospodarstw podstawowym problemem jest dostęp do dodatkowego jej źródła. W praktyce często oznacza to często konieczność posiadania dodatkowego zbiornika na wodę. Ponadto samo wykonanie instalacji jest kosztowne i czasochłonne, o jej wykonaniu należy więc pomyśleć z dużym wyprzedzeniem. Samo zraszanie również niesie ze sobą zagrożenia dla uprawy – zwiększa podatność na choroby grzybowe, może wypłukiwać zastosowane wcześniej pestycydy i sprawa, że teren staje się podmokły (co utrudnia korzystanie z maszyn).

Uprawy: borówka amerykańska, malina, czereśnia, wiśnia, jabłoń

Dobrą alternatywą dla zraszania nadkoronowego jest zamgławianie antyprzymrozkowe. Polega ono na wytworzeniu warstwy mgły nad uprawą, która zapobiega wypromieniowaniu ciepła z uprawy. Zamgławianie należy rozpocząć jeszcze przy dodatniej temperaturze (min. 2°C - 3°C) i kontynuować przez cały czas trwania przymrozku. 

Zobacz jak działa Pulsfog

Największą zaletą ochrony uprawy przed przymrozkami poprzez zamgławianie jest relatywnie niski koszt. Koszt zakupu zamgławiacza mieści się w granicach kilkudziestu tysięcy złotych i jest jednorazowym wydatkiem. Oprócz samego urządzenia należy dysponować ciągnikiem, który pozwoli na równomierne zamgławianie całej plantacji. Do samego zamgławiania stosowana jest gliceryna, którą można stopniowo uzupełniać.

Minusem stosowania zamgławiaczy jest nico większy koszt pracy. Kiedy pojawiają się przymrozki, mgła musi być utrzymywana przez całą noc, co wiąże się z całonocną pracą. Śledząc lokalną pogodę można jednak przewidzieć pojawienie się przymrozków i odpowiednio zaplanować pracę.

Ochrona upraw przed przymrozkami jest znacznie trudniejsza w przypadku przymrozków adwekcyjnych. Ten rodzaj przymrozku powodowany jest przez napływy zimnego powietrza znad północnej części Europy. Oprócz niskiej temperatury, wraz z przymrozkami adwekcyjnymi pojawiają się silne wiatry, które dodatkowo utrudniają skuteczną ochronę sadów i plantacji. Mimo większych zagrożeń i trudniejszej ochronie, z którą mamy do czynienia w przypadku tego typu przymrozków można się przed nimi bronić. Z uwagi na to, że powstają one wskutek silnych wyżów atmosferycznych w krajach skandynawskich, ich wystąpienie można z łatwością przewidzieć na podstawie analizy meteorologicznej i zabezpieczyć rośliny poprzez wykonanie oprysków.

Kolejnym sposobem na zapobieganie uszkodzeniom roślin, powstałym wskutek przymrozków są opryski. Mogą być one wykonywane przed nastąpieniem przymrozku, w celu wzmocnienia naturalnych mechanizmów obronnych rośliny jak i po przymrozkach, w celu zminimalizowania szkód w uprawie.

Jeśli rośliny wykształciły już liście, dobrym sposobem na zabezpieczenie ich przed przymrozkiem jest wykonanie oprysku preparatem regulującym równowagę osmotyczną np. glicyna betaina, występująca m.in. w preparacie OSMOcontrol. Jej cząstki pozwalają na utrzymanie równowagi wodnej i ciśnienia turgorowego komórek, dzięki czemu chronią integralność i metabolizm komórki w niskich temperaturach. W trakcie występowania przymrozków może dojść do plazmolizy, czyli zapadnięcia się komórki i jej śmierci. Preparaty na bazie glicyny betainy zagęszczają soki, ale przede wszystkim utwardzają ściany komórkowe, chroniąc je przed szkodliwymi skutkami mrozu.

Korzystne może być również wykonanie oprysku mikroelementami. Zapewniają one poprawne funkcjonowanie rośliny i zagęszczają soki poprzez zwiększenie stężenia składników w roślinie. Warto pamiętać, że opryski należy wykonywać jeszcze przed nadejściem przymrozków, najlepiej w temperaturze oscylującej wokół 10°C.

Jeśli pomimo wdrożenia ochrony przeciwprzymrozkowej Twoja uprawa ucierpiała, warto sięgnąć po gibereliny. To substancje wykorzystywane powszechnie w ogrodnictwie do regulowania wzrostu i kwitnienia roślin. Mimo iż nie są one w stanie przywrócić uprawy do stanu sprzed przymrozków, mogą skutecznie zmniejszyć uszkodzenia, pobudzając kwiaty do wytworzenia owoców. Oprysk z wykorzystaniem giberelin powinien wykonany jak najszybciej (kilka do kilkunastu godzin) po ustąpieniu przymrozku.

Uprawy: truskawka

Skutecznym sposobem ochrony uprawy przed przymrozkiem adwekcyjnym mogą być też siatki antyprzymrozkowe. Chronią uprawy nie tylko przed przymrozkami do - 4°C, lecz również przed wiatrem, deszczem czy lekkim gradem. Dzięki ich zastosowaniu wilgoć zatrzymuje się i zamarza na powierzchni siatki, pozostawiając rośliny nietknięte. Instalacja wymaga jednak wykonania dość skomplikowanej konstrukcji, co w przypadku sadów czy jagodników jest praktycznie niewykonalne. Bardzo dobrze sprawdzają się za to w uprawie truskawki, gdzie można stosować je bez dodatkowych podpór. Chronią zarówno przed przymrozkami adwekcyjnymi, jak i konwekcyjnymi.

Uprawy: truskawka, owoce jagodowe w tunelach

W niektórych uprawach na skuteczną ochronę roślin przed przymrozkami pozwala zastosowanie agrowłókniny. Dzięki agrowłókninie ciepło zostaje zatrzymane blisko roślin, a niskie temperatury nie powodują uszkodzeń w uprawie. Agrowłóknina zmniejsza dobowe wahania temperatury oraz ogranicza straty wody wskutek parowania. Oprócz ochrony przed przymrozkami zabezpiecza również przed deszczem, gradem i silnymi wiatrami.

Potrzebujesz porady? Wypełnij formularz kontaktowy! Nasz specjalista skontaktuje się z Tobą tak szybko, jak to możliwe.