Mączniak prawdziwy

Mączniak prawdziwy to zbiorowa nazwa grupy chorób wywoływanych przez grzyby porażające nadziemne części roślin. Grzyby te są wysoko wyspecjalizowane i często porażają jeden wybrany gatunek rośliny. Dlatego w każdej uprawie może występować inny gatunek grzyba, który wywołuje tę chorobę. Właśnie dlatego pod nazwą mączniak prawdziwy znajdziemy różne nazwy gatunkowe organizmów wywołujących podobne objawy. W języku polskim nazwa choroby jest najczęściej łączona z gatunkiem, rodzajem rośliny lub jej rodziną np. mączniak prawdziwy klonu (powodowany przez grzyby Sawadea tulasnei) lub mączniak prawdziwy dyniowatych (powodowany przez grzyby Podosphaera xanthii). Grzyby te mogą wywoływać objawy na wszystkich częściach nadziemnych: liściach, łodygach, owocach i kwiatach. Oprócz upraw warzyw i roślin ozdobnych mączniak występuje również w uprawach owoców miękkich i jagodowych.

Mączniak prawdziwy
Dominika Strzempa
Product Manager Crop Protection | 
28 lipca 2022 | czas czytania: 6 min
Udostępnij artykuł
W poniższym artykule:

Rozpoznawanie mączniaka prawdziwego

Pomimo tego, że prawie każdą uprawę atakują inne gatunki grzybów chorobotwórczych, cechą wspólną mączniaków prawdziwych są białe, mączyste plamy, pojawiające się najczęściej na górnej stronie liści. Zwykle zaczynają się one pojawiać w dolnej części rośliny. Kiedy grzyb się rozprzestrzenia, może pokryć całą powierzchnię liścia, powodując żółknięcie i ostatecznie zasychanie. Może to również spowodować zahamowanie wzrostu całej rośliny, doprowadzić do zwijania się liści, a w najgorszym przypadku – obumarcia części rośliny. W przypadku bardzo silnego porażenia objawy mogą pojawić się również na spodniej stronie liścia i w zależności od gatunku innych organach nadziemnych rośliny.

Objawy mączniaka prawdziwego

  • Biały, mączysty nalot grzybni na powierzchni rośliny
  • Żółknięcie i zasychanie liści
  • Zwijanie się liści i stopniowe obumieranie roślin

Mączniak prawdziwy a mączniak rzekomy i inne choroby

Oprócz mączniaka prawdziwego, uprawy warzyw, owoców oraz roślin ozdobnych atakowane są również przez mączniaka rzekomego. Jest to — podobnie jak mączniak prawdziwy — zbiorowa nazwa grupy chorób, które atakują nadziemne części roślin w różnych uprawach. Różnica między nimi polega na umiejscowieniu objawów: w przypadku mączniaka prawdziwego biały nalot pojawia się na górnej stronie liści, a w przypadku mączniaka rzekomego – najczęściej na spodniej ich stronie. Po górnej stronie blaszki liściowej widoczne są jedynie wtedy żółte przebarwienia. Najważniejsza różnica polega na tym, że mączniaka rzekomego wywołują lęgniowce, czyli, organizmy grzybopodobne, a nie grzyby, dlatego mączniaki prawdziwe i mączniaki rzekome należy zwalczać innymi preparatami.

Mączniak prawdziwy na liściach ogórka
Mączniak prawdziwy dyniowatych na liściach ogórka 
Mączniak rzekomy na liściach ogórka
Mączniak rzekomy dyniowatych na liściach ogórka 
Mączniak rzekomy winorośli
Mączniak rzekomy winorośli

Występowanie mączniaka prawdziwego 

W profesjonalnych uprawach ogrodniczych mączniak prawdziwy najczęściej atakuje uprawy:
  • mączniak prawdziwy dyniowatych (Podosphaera fusca, Golovinomyces orontii)
  • mączniak prawdziwy pomidora (Pseudoidium neolycopersici)
  • mączniak prawdziwy maliny (Podosphaera macularis)
  • mączniak prawdziwy róży (Podosphaera pannosa)
  • mączniak prawdziwy truskawki (Podosphaera macularis)
  • mączniak prawdziwy borówki (Podosphaera myrtillina)

Mączniak prawdziwy truskawki
Mączniak prawdziwy truskawki
Mączniak prawdziwy truskawki, wywoływany jest przez grzyby z rodzaju Podosphaera aphanis. Choroba objawia się zawijaniem brzegów liści truskawek oraz widocznym, białym nalotem grzybni na spodniej stronie liści, któremu towarzyszą nieregularne, jasnofioletowe plamki. Choroba może powodować rozległe szkody nie tylko w uprawie truskawki, lecz również maliny.

Mączniak prawdziwy róży
Mączniak prawdziwy róży
Mączniak prawdziwy róży wywoływany jest przez grzyby Sphaerotheca pannosa var. Rosae. Może on przysporzyć sporo problemów producentom róż — choroba szybko obejmuje całą roślinę, wraz z pąkami i kwiatami, obniżając jej walory estetyczne, osłabiając wzrost i zmniejszając kwitnienie. Oprócz białego nalotu grzybni, pokrywającego różne części rośliny, na jej powierzchni pojawiają się przebarwienia oraz plamy.

Mączniak prawdziwy pomidora
Mączniak prawdziwy pomidora
Patogenem odpowiedzialnym za występowanie mącznika prawdziwego pomidora jest grzyb z rodzaju Euoidium lycopersici. Mimo iż choroba uznawana jest za nieszkodliwą w uprawach polowych, może powodować znaczne szkody na roślinach uprawianych pod osłonami. Mączniak prawdziwy pomidora nie atakuje owoców, może jednak obejmować liście, ogonki liściowe, łodygi i kwiaty oraz stopniowo prowadzić do zamierania części roślin.

Mączniak prawdziwy ogórka
Mączniak prawdziwy ogórka
Mączniak prawdziwy ogórka wywoływany jest przez grzyby z rodzaju Podosphaera fusca, Golovinomyces orontii i jest jedną z powszechnie występujących chorób grzybowych, najczęściej atakujących uprawy ogórka. Choć może wyrządzić poważne szkody w uprawie, na rynku dostępne jest wiele odmian odpornych na tą chorobę. Obok ogórka, dotyka również innych upraw z rodzaju dyniowatych – cukinii czy dyni.

Rozwój mączniaka

Choroba rozwija się w warunkach podwyższonej wilgotności, choć nie musi być ona tak wysoka jak w przypadku innych chorób grzybowych. Do jej rozwoju wystarczająca jest minimalna ilość wilgoci – poranna rosa bądź też krople pozostałe na roślinie po podlewaniu. Optymalnymi warunkami dla patogenów wywołujących mączniaka prawdziwego jest też nasłonecznienie oraz temperatura powyżej 20°C. Do zainfekowania uprawy dochodzi najczęściej za pośrednictwem zakażonych resztek roślinnych lub narzędzi.

Zapobieganie

Rozwojowi choroby w uprawie można zapobiec jeszcze przed wystąpieniem pierwszych objawów. Jak skutecznie zapobiegać mączniakowi prawdziwemu?
  • Wybierać odmiany roślin odporne na patogeny wywołujące chorobę.
  • Ograniczenie wilgoci na powierzchni liści, umożliwienie im szybkiego wysychania np. po podlewaniu.
  • Stosować dodatkowe ilości wapnia i/lub krzemu w postaci dokarmiania dolistnego roślin pozwala na wzmocnienie ścian komórkowych roślin. Im silniejsza jest ściana komórkowa rośliny, tym trudniej jest przeniknąć do niej grzybom. 
  • Unikać nadmiaru azotu w pożywce, ponieważ sprzyja to podatności na mączniaka.
  • Wykonać zapobiegawczego oprysk kwasem salicylowym, lub preparatami opartymi na siarce, które wzmacniają reakcję odpornościową rośliny.
  • Korzystać z sulfuratorów, pozwalających na odparowywanie siarki.
W przypadku porażenia uprawy należy bezzwłocznie usuwać zainfekowane części rośliny oraz liście, które już opadły, tak aby uniemożliwić rozprzestrzenianie się zarodników grzyba.

Zwalczanie mączniaka

Popularną substancją, wykorzystywaną do zwalczania mączniaka prawdziwego jest siarka, wykazująca skuteczne działanie prewencyjne. Zakłóca ona proces energetyczny w metabolizmie grzybów wywołujących mączniaka prawdziwego, powodując obumieranie grzybni. Ponieważ siarka ma działanie kontaktowe, ważne jest, precyzyjne przeprowadzenie zabiegu tak, aby pokrywała całą roślinę. Siarkę można aplikować za pomocą sulfuratorów lub w formie oprysków. Wysoką skutecznością w zapobieganiu rozwojowi mączniaka wyróżniają się również preparaty na bazie związków miedzi, takie jak np. Miedzian 50 WP.

Po zidentyfikowaniu mączniaka prawdziwego w uprawie należy wykonać oprysk fungicydem zwalczającym patogeny wywołujące chorobę, dopuszczonym do stosowania w konkretnej uprawie:
  • w uprawie ogórka pod osłonami: oprysk fungicydami - PREV-AM, Scorpion 325 SC, Vivando, SB Plant Invigorator, Dagonis
  • w uprawie pomidora pod osłonami: oprysk fungicydami - PREV-AM, Scorpion 325 SC, Discus 500 WG, Vivando, SB Plant Invigorator, Dagonis
  • w uprawie truskawki: oprysk fungicydami - PREV-AM, Scorpion 325 SC, Discus 500 WG, SB Plant Invigorator, Signum 33 WG, Domark 100 EC, Alcedo 100 EC, Dagonis, Luna Sensation 500 SC lub preparatami biologicznymi, takimi jak Vaxiplant SL, Polyversum WP
  • w uprawie róż: oprysk fungicydami - PREV-AM, Discus 500 WG, SB Plant Invigorator, Domark 100 EC, Alcedo 100 EC
  • w uprawie maliny: oprysk fungicydami PREV-AM, Scorpion 325 SC

Opryski i preparaty

Skontaktuj się z nami! 
Potrzebujesz porady? Wypełnij formularz kontaktowy! Nasz specjalista skontaktuje się z Tobą tak szybko, jak to możliwe. 
Pozostałe artykuły z Banku wiedzy

Mączniak prawdziwy

Mączniak prawdziwy to zbiorowa nazwa grupy chorób wywoływanych przez grzyby porażające nadziemne części roślin. Grzyby te są wysoko wyspecjalizowane i często porażają jeden wybrany gatunek rośliny. Dlatego w każdej uprawie może występować inny gatunek grzyba, który wywołuje tę chorobę. Właśnie dlatego pod nazwą mączniak prawdziwy znajdziemy różne nazwy gatunkowe organizmów wywołujących podobne objawy. W języku polskim nazwa choroby jest najczęściej łączona z gatunkiem, rodzajem rośliny lub jej rodziną np. mączniak prawdziwy klonu (powodowany przez grzyby Sawadea tulasnei) lub mączniak prawdziwy dyniowatych (powodowany przez grzyby Podosphaera xanthii). Grzyby te mogą wywoływać objawy na wszystkich częściach nadziemnych: liściach, łodygach, owocach i kwiatach. Oprócz upraw warzyw i roślin ozdobnych mączniak występuje również w uprawach owoców miękkich i jagodowych.
Szukaj w Banku wiedzy 
Znajdź odpowiedzi na swoje pytanie w naszej bazie wiedzy. Ponad 500 artykułów napisanych przez naszych specjalistów.
Dominika Strzempa
Dominika Strzempa
Product Manager Crop Protection | 28 lipca 2022 | 
czas czytania: 6 min
Udostępnij artykuł

Mączniak prawdziwy
W poniższym artykule:

Rozpoznawanie mączniaka prawdziwego

Pomimo tego, że prawie każdą uprawę atakują inne gatunki grzybów chorobotwórczych, cechą wspólną mączniaków prawdziwych są białe, mączyste plamy, pojawiające się najczęściej na górnej stronie liści. Zwykle zaczynają się one pojawiać w dolnej części rośliny. Kiedy grzyb się rozprzestrzenia, może pokryć całą powierzchnię liścia, powodując żółknięcie i ostatecznie zasychanie. Może to również spowodować zahamowanie wzrostu całej rośliny, doprowadzić do zwijania się liści, a w najgorszym przypadku – obumarcia części rośliny. W przypadku bardzo silnego porażenia objawy mogą pojawić się również na spodniej stronie liścia i w zależności od gatunku innych organach nadziemnych rośliny.

Mączniak prawdziwy
Rodzaj choroby:     grzybowa
Patogen:                  grzyby z rodziny mączniakowatych (Erysiphaceae) 
Objawy:                   biały, mączysty nalot grzybni 
Uprawy:                   ogórek, pomidor, truskawka, malina, róża, winorośl
Warunki rozwoju:   20°C, wilgotność
Występowanie:
123456789101112

Objawy mączniaka prawdziwego

  • Biały, mączysty nalot grzybni na powierzchni rośliny
  • Żółknięcie i zasychanie liści
  • Zwijanie się liści i stopniowe obumieranie roślin

Mączniak prawdziwy a mączniak rzekomy i inne choroby

Oprócz mączniaka prawdziwego, uprawy warzyw, owoców oraz roślin ozdobnych atakowane są również przez mączniaka rzekomego. Jest to — podobnie jak mączniak prawdziwy — zbiorowa nazwa grupy chorób, które atakują nadziemne części roślin w różnych uprawach. Różnica między nimi polega na umiejscowieniu objawów: w przypadku mączniaka prawdziwego biały nalot pojawia się na górnej stronie liści, a w przypadku mączniaka rzekomego – najczęściej na spodniej ich stronie. Po górnej stronie blaszki liściowej widoczne są jedynie wtedy żółte przebarwienia. Najważniejsza różnica polega na tym, że mączniaka rzekomego wywołują lęgniowce, czyli, organizmy grzybopodobne, a nie grzyby, dlatego mączniaki prawdziwe i mączniaki rzekome należy zwalczać innymi preparatami.

Mączniak prawdziwy na liściach ogórka
Mączniak prawdziwy dyniowatych na liściach ogórka 
Mączniak rzekomy na liściach ogórka
Mączniak rzekomy dyniowatych na liściach ogórka 
Mączniak rzekomy winorośli
Mączniak rzekomy winorośli

Występowanie mączniaka prawdziwego 

W profesjonalnych uprawach ogrodniczych mączniak prawdziwy najczęściej atakuje uprawy:
  • mączniak prawdziwy dyniowatych (Podosphaera fusca, Golovinomyces orontii)
  • mączniak prawdziwy pomidora (Pseudoidium neolycopersici)
  • mączniak prawdziwy maliny (Podosphaera macularis)
  • mączniak prawdziwy róży (Podosphaera pannosa)
  • mączniak prawdziwy truskawki (Podosphaera macularis)
  • mączniak prawdziwy borówki (Podosphaera myrtillina)

Mączniak prawdziwy truskawki
Mączniak prawdziwy truskawki
Mączniak prawdziwy truskawki, wywoływany jest przez grzyby z rodzaju Podosphaera aphanis. Choroba objawia się zawijaniem brzegów liści truskawek oraz widocznym, białym nalotem grzybni na spodniej stronie liści, któremu towarzyszą nieregularne, jasnofioletowe plamki. Choroba może powodować rozległe szkody nie tylko w uprawie truskawki, lecz również maliny.

Mączniak prawdziwy róży
Mączniak prawdziwy róży
Mączniak prawdziwy róży wywoływany jest przez grzyby Sphaerotheca pannosa var. Rosae. Może on przysporzyć sporo problemów producentom róż — choroba szybko obejmuje całą roślinę, wraz z pąkami i kwiatami, obniżając jej walory estetyczne, osłabiając wzrost i zmniejszając kwitnienie. Oprócz białego nalotu grzybni, pokrywającego różne części rośliny, na jej powierzchni pojawiają się przebarwienia oraz plamy.

Mączniak prawdziwy pomidora
Mączniak prawdziwy pomidora
Patogenem odpowiedzialnym za występowanie mącznika prawdziwego pomidora jest grzyb z rodzaju Euoidium lycopersici. Mimo iż choroba uznawana jest za nieszkodliwą w uprawach polowych, może powodować znaczne szkody na roślinach uprawianych pod osłonami. Mączniak prawdziwy pomidora nie atakuje owoców, może jednak obejmować liście, ogonki liściowe, łodygi i kwiaty oraz stopniowo prowadzić do zamierania części roślin.

Mączniak prawdziwy ogórka
Mączniak prawdziwy ogórka
Mączniak prawdziwy ogórka wywoływany jest przez grzyby z rodzaju Podosphaera fusca, Golovinomyces orontii i jest jedną z powszechnie występujących chorób grzybowych, najczęściej atakujących uprawy ogórka. Choć może wyrządzić poważne szkody w uprawie, na rynku dostępne jest wiele odmian odpornych na tą chorobę. Obok ogórka, dotyka również innych upraw z rodzaju dyniowatych – cukinii czy dyni.

Rozwój mączniaka

Choroba rozwija się w warunkach podwyższonej wilgotności, choć nie musi być ona tak wysoka jak w przypadku innych chorób grzybowych. Do jej rozwoju wystarczająca jest minimalna ilość wilgoci – poranna rosa bądź też krople pozostałe na roślinie po podlewaniu. Optymalnymi warunkami dla patogenów wywołujących mączniaka prawdziwego jest też nasłonecznienie oraz temperatura powyżej 20°C. Do zainfekowania uprawy dochodzi najczęściej za pośrednictwem zakażonych resztek roślinnych lub narzędzi.

Zapobieganie

Rozwojowi choroby w uprawie można zapobiec jeszcze przed wystąpieniem pierwszych objawów. Jak skutecznie zapobiegać mączniakowi prawdziwemu?
  • Wybierać odmiany roślin odporne na patogeny wywołujące chorobę.
  • Ograniczenie wilgoci na powierzchni liści, umożliwienie im szybkiego wysychania np. po podlewaniu.
  • Stosować dodatkowe ilości wapnia i/lub krzemu w postaci dokarmiania dolistnego roślin pozwala na wzmocnienie ścian komórkowych roślin. Im silniejsza jest ściana komórkowa rośliny, tym trudniej jest przeniknąć do niej grzybom. 
  • Unikać nadmiaru azotu w pożywce, ponieważ sprzyja to podatności na mączniaka.
  • Wykonać zapobiegawczego oprysk kwasem salicylowym, lub preparatami opartymi na siarce, które wzmacniają reakcję odpornościową rośliny.
  • Korzystać z sulfuratorów, pozwalających na odparowywanie siarki.
W przypadku porażenia uprawy należy bezzwłocznie usuwać zainfekowane części rośliny oraz liście, które już opadły, tak aby uniemożliwić rozprzestrzenianie się zarodników grzyba.

Zwalczanie mączniaka

Popularną substancją, wykorzystywaną do zwalczania mączniaka prawdziwego jest siarka, wykazująca skuteczne działanie prewencyjne. Zakłóca ona proces energetyczny w metabolizmie grzybów wywołujących mączniaka prawdziwego, powodując obumieranie grzybni. Ponieważ siarka ma działanie kontaktowe, ważne jest, precyzyjne przeprowadzenie zabiegu tak, aby pokrywała całą roślinę. Siarkę można aplikować za pomocą sulfuratorów lub w formie oprysków. Wysoką skutecznością w zapobieganiu rozwojowi mączniaka wyróżniają się również preparaty na bazie związków miedzi, takie jak np. Miedzian 50 WP.

Po zidentyfikowaniu mączniaka prawdziwego w uprawie należy wykonać oprysk fungicydem zwalczającym patogeny wywołujące chorobę, dopuszczonym do stosowania w konkretnej uprawie:
  • w uprawie ogórka pod osłonami: oprysk fungicydami - PREV-AM, Scorpion 325 SC, Vivando, SB Plant Invigorator, Dagonis
  • w uprawie pomidora pod osłonami: oprysk fungicydami - PREV-AM, Scorpion 325 SC, Discus 500 WG, Vivando, SB Plant Invigorator, Dagonis
  • w uprawie truskawki: oprysk fungicydami - PREV-AM, Scorpion 325 SC, Discus 500 WG, SB Plant Invigorator, Signum 33 WG, Domark 100 EC, Alcedo 100 EC, Dagonis, Luna Sensation 500 SC lub preparatami biologicznymi, takimi jak Vaxiplant SL, Polyversum WP
  • w uprawie róż: oprysk fungicydami - PREV-AM, Discus 500 WG, SB Plant Invigorator, Domark 100 EC, Alcedo 100 EC
  • w uprawie maliny: oprysk fungicydami PREV-AM, Scorpion 325 SC

Opryski i preparaty

Skontaktuj się z nami! 
Potrzebujesz porady? Wypełnij formularz kontaktowy! Nasz specjalista skontaktuje się z Tobą tak szybko, jak to możliwe. 
Dominika Strzempa
Pozostałe artykuły z Banku wiedzy
Mączniak prawdziwy ogórka
Mączniak prawdziwy ogórka, nazywany również mączniakiem prawdziwym dyniowatych to choroba grzybowa wywoływana przez patogeny Erysiphe cichoracearum oraz Sphaerotheca fuliginea
Mączniak prawdziwy pomidora 
Mączniak prawdziwy pomidora jest wywoływany przez grzyby z rodziny mączniakowatych Oidium neolycopersici. Nie zalicza się on do częstych chorób u psiankowatych, ale w przypadku wystąpienia stanowi problem i ma pośredni wpływ na wysokość plonu.
Mączniak rzekomy 
Mączniak rzekomy to jedna z najpowszechniejszych chorób roślin, wywoływana przez organizmy grzybopodobne należące m.in. do rodzajów Peronospora, Pseudoperonospora, Bremia oraz Plasmopara